امروزه تحقیق‌های زیادی در زمینه علوم اجتماعی انجام می شود که بسیار کاربردی و مهم هستند. روش‌تحقیق‌های زیادی وجود دارد اما برای تحقیق در زمینه علوم اجتماعی معمولا از روش‌تحقیق پیمایش ای استفاده می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم مطالب مهمی در مورد این روش‌تحقیق پرکاربرد ارائه دهیم:
تعریف پیمایش
پیمایش یکی از روش های تحقیقی اصلی و قدیمی درزمینه های مختلف است، اما بیشتر درزمینه علوم اجتماعی کاربرد دارد. در این نوع تحقیق، جامعه آماری مورد نظر به سؤالاتی در مورد موضوع تحقیق جواب می‌دهند که هم از طریق پرسشنامه و هم از طریق مصاحبه انجام می‌گیرد. درواقع با استفاده از پرسشنامه یا مصاحبه، اطلاعاتی در مورد افراد و یا جامعه گردآوری می‌شود. معمولا افراد خاصی به عنوان نمونه انتخاب و گروه‌بندی می‌شوند، پرسش‌های از آن‌ها می‌پرسند و سپس با استفاده از داده‌های کمی درمورد ویژگی‌ها یا نظرات یک گروه خاص مطالعاتی انجام می‌دهند.
کاربردهای پیمایش
از طریق پیمایش می‌توان داده‌های بسیار گسترده‌ای را درمورد باورها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و دیگر اطلاعاتی که درباره صفت‌های فرد باشند به دست آورد. همچنین می‌توان در مورد صفات مربوط به جامعه، اطلاعات زیادی را به دست آورد.
خدمات پیمایش
تفاوت روش تحقیق پیمایشی با دیگر روش تحقیق‌ها
تفاوت روش تحقیق پیمایشی دیگر روشهای تحقیق این است که در روش تحقیق پیمایشی کنترل وجود به این معنا که در روش‌تحقیق های دیگر، محقق می‌توان متغیرهای بیگانه را کنترل کند، و سپس متغیر مستقل را بررسی و اثر آن بر متغیر وابسته را بررسی کند.اما در روش پیمایشی امکان کنتررل متغیرهای بیگانه وجود ندارد.
روش پژوهش پیمایش
پژوهش‌های پیمایشی به دو صورت توصیف و تبیین انجام می شود.
پیمایش توصیفی
پژوهش‌های افکارسنجی و نظرسنجی بیشتر در پژوهش توصیفی انجام می شوند. در واقع در پیمایش توصیفی، یک جامعه درزمینه پدیده معینی توصیف می‌کند. محقق در پژوهش پیمایش در مورعلت پدیده بحث یا تحقیق نمی کند، بلکه فقط آن را توصیف و چگونگی آن را بررسی می‌کند. در پژوهش‌های توصیفی سؤال‌هایی از قبیل کجا؟ چگونه؟ چه کسی؟ چه مقدار و … به‌کار برده می‌شود.
پیمایش تبیینی
در این روش علاوه بر توصیف و چگونگی پدیده، علت‌های احتمالی را تفسیر می‌کند. همچنین در پیمایش تبیین به مسائلی از قبیل تبیین علت‌ها، دلایل، رفتارها پرداخته و علت انگیزه افراد بررسی می‌شود. در پیمایش‌های تبیینی چرایی رفتارها بررسی می‌شود. و در این نوع مطالعات سوال‌هایی از مانند چرا؟ برای چه؟ به چه دلیل؟ و … به کار برده می‌شود. روش تحقیق پیمایشی، بهترین روش موجود برای پژوهندگان علوم اجتماعی هستند .
شکل گردآوری داده‌ها
روش پيمايشي با مجموعه‌اي از اطلاعات سازمان يافته و منظم، كه مي‌توان آن را ماتريس داده‌ها نامید، مشخص مي‌شود. جدولي كه هر سطر آن اطلاعات مربوط به يك متغير و درهر ستون آن اطلاعات مربوط به يك مورد ديگر درج شده است.
مزایای تحقیق‌های پیمایشی
- روش خوبی برای آن دسته تحقیق‌هایی است که در مورد جمعیت‌های بزرگی است که به طور مستقیم نمی‌توان آن را مشاهده کرد و با استفاده یک نمونه گیری دقیق که بیانگر ویژگی های جمعیت بزرگتر می‌باشد، انجام می‌شود.
- پیمایش‌ها انعطاف پذیرند، مثلا می‌توان درمورد موضوعی معین، سوال‌های زیادی طرح کرد و در تحلیل‌ها انعطاف به‌وجود آورد.
- یکی از نقاط قوت تحقیق پیمایشی، استاندارد کردن داده‌های داده‌های جمع‌آوری شده است.
معایب روش تحقیق پیمایشی: - از بزرگترین معایب روش تحقیق پیمایشی این است که نمی‌توان متغیر مستقل را مانند مطالعات آزمایشی دستکاری کرد.
- از دیگر معایب روش تحقیق پیمایشی می‌توان گفت که جمله بندی نامناسب سؤالات یا جابجایی آن‌ها در پرسشنامه موجب سوگیری در نتایج می‌شود.
- یکی دیگر از معایب این است که امکان دارد پاخگویان اطلاعات غلط و اشتباه را به محقق بدهند.
در این مطلب سعی کردیم اطلاعات کلی درمورد پیمایش، برای آن دسته از افراد که از این روش تحقیق استفاده می‌کنند، ارائه بدهیم.