پرسشنامه‌ها یا نظرسنجی‌های آنلاین یکی از بهترین روش‌ها برای جمع آوری اطلاعات درباره مشتریان و بازار هدف کسب و کارها هستند. پیدا کردن بهترین راهکار برای فروش محصولات یا خدمات جدید، کشف ذائقه و سلیقه مشتریان برای بهبود تجربه کاربری آنها از محصولات و خدمات یا حتی ارزیابی میزان رضایت آنها، همگی با یک نظرسنجی و اجرای طرح‌های پرسشنامه آنلاین قابل انجام هستند. ولی به یک شرط! اینکه فرآیند نظرسنجی و طراحی پرسشنامه آنلاین این طرح‌های تحقیقاتی، کاملاً اصولی و صحیح انجام شود.
گام اول در این مسیر، طراحی یک پرسشنامه کارآمد است. برای اینکه بتوانید پرسشنامه‌ای طراحی کنید، که شما را به هدف پژوهشی‌تان برساند و برای مخاطب نیز آنقدر جذاب باشد که در پُر کردن آن مشارکت کند، قبل از هر چیز باید یک پرسشنامه بدون خطا طراحی کنید. برای این کار لازم است با اشتباهات رایج در طراحی پرسشنامه‌های آنلاین آشنا شوید، که در نگارش و تدوین محتوای نظرسنجی مراقب آنها باشید. ما در این مقاله تعدادی از پر تکرارترین و البته مهمترین خطاهایی که موجب کاهش کارایی پرسشنامه‌های آنلاین می‌شوند را برای شما آماده کرده‌ایم، که توجه به آنها در طراحی نظرسنجی‌های استاندارد و کارآمد به شما کمک خواهد کرد.
11 اشتباه رایج در طراحی پرسشنامه آنلاین و نحوه اجتناب از آنها
باور کنید یا نه، طراحی و تدوین سؤالات پرسشنامه آنلاین یک هنر است. هنری که با آگاهی از تکنیک‌های طراحی این سؤالات، نظم، تجربه و دانش مرتبط به ثمره می‌نشیند. آگاهی از تکنیک‌ها و دانش طراحی سؤالات که با مطالعه قابل حل است، اما در مورد تجربه موضوع متفاوت است. یا باید خودتان مرتکب اشتباه شوید و به تجربه برسید، یا باید از تجربیات دیگران استفاده کنید، که مطمئناً روش دوم بهتر است!
در همین راستا ما مطالعات مربوط به اشتباهات رایج در طراحی پرسشنامه‌های آنلاین برترین شرکت‌های تحقیقات بازار دنیا را بررسی کردیم، تا 11 اشتباهی که بین اغلب پژوهشگران متداول بوده را با شما به اشتراک بگذاریم.
1. سؤالات پرسشنامه بدون شناخت از مخاطب طراحی می‌شوند
پیش از اینکه سؤالات پرسشنامه را طراحی کنید، حتماً در مورد جامعه هدف و پرسونای مخاطبان پژوهش خود، تحقیق کنید و آنها را بشناسید. این کار باعث می‌شود روش ارتباط با جامعه هدف را بشناسید، و بهترین راه برای برقراری ارتباط با آنها را انتخاب کنید. سؤالاتی که بدون شناخت از مخاطب طراحی شوند، نتایج صحیحی به دنبال نخواهند داشت.
2. تعداد گزینه‌های پاسخ سؤالات محدود است
شما باید گزینه‌های مختلفی را برای پاسخگویی مخاطب در نظر بگیرید. بسیاری از سؤالات پرسشنامه ممکن است تنها با یک پاسخ «بله» یا «خیر» به نتیجه برسد، ولی در برخی موارد نیاز به نتایج دقیق‌تری وجود دارد. بنابراین سعی کنید تا حد امکان گزینه‌های پاسخ نامه را دقیق و واضح طراحی کنید.
3. پرسشنامه برای کاربران موبایلی بهینه سازی نشده است
اگر مخاطبان شما از گوشی موبایل برای پاسخگویی به پرسشنامه استفاده می‌کنند، و قالب پرسشنامه شما به‌گونه‌ای است که آنها مجبورند برای پاسخ به سؤالات صفحه را بزرگنمایی کنند، به‌دلیل همین تجربه کاربری بد، یا پرسشنامه را پر نمی‌کنند، یا آن را نیمه کاره رها می‌کنند. بنابراین به بحث تجربه کاربری در طراحی سؤالات و پرسشنامه دقت کنید.
4. ادبیات و نوع نگارش سؤالات پیچیده است
بجز در موارد استثنا، اغلب مخاطبان جامعه هدف پژوهش‌ها افراد معمولی هستند. بنابراین اگر طراحی سؤالات پیچیده و گُنگ باشد، و برای مخاطب قابل فهم نباشد، نمی‌توانند به‌درستی به آنها پاسخ بدهند، و در نتیجه داده‌های شما صحت نخواهند داشت.
5. جنس سؤالات، جامعه هدف مخاطبان را بسیار محدود می‌کند
به‌عنوان یک کسب‌وکار، ممکن است در فکر توسعه بازار محصولات یا خدمات خود باشید. بنابراین ممکن است بخواهید از نظرات کاربران دیگری هم استفاده کنید که ممکن است بازار هدف اصلی شما نباشند. بنابراین ابتدا تعریف کنید که می‌خواهید چه نوع مخاطبانی را جذب کنید، سپس سؤالات پرسشنامه را مطابق با نیازها و درخواست‌های آنها بنویسید.
6. سؤالاتی که دیدگاه مخاطب را نسبت به پرسشگر خراب می‌کند
هدف شما از طراحی پرسشنامه‌ها این است که در نهایت مخاطب شما را انتخاب کند؛ با این فرض که او احساس کند شما شرایط و نیازش را بهتر درک می‌کنید، و بهترین گزینه برای او هستید. ولی اگر قرار باشد با یک سؤال عجیب یا دور از ادبیات حرفه‌ای، دیدگاه او را نسبت به محصولات، خدمات یا برندتان خراب کنید که قطعاً به نتیجه نخواهید رسید.
7. سؤالاتی که هدف نظرسنجی به‌طور شفاف در آنها مشخص نیست
به‌سادگی از خودتان بپرسید که داده‌های این نظرسنجی آنلاین را برای چه کاری نیاز دارید. ممکن است به دنبال بهبود خدمات دهی به مشتریان باشید، یا بهبود تجربه کاربری یا انجام برخی تحقیقات بازار در مورد محصولات و خدمات. فرقی نمی‌کند، در هر صورت سعی کنید همه آنها را به نحوی در نظرسنجی قرار دهید، که در نهایت داده‌هایی که جمع آوری می‌کنید قبل اعتماد باشند. شاید باورتان نشود، ولی این اشتباه بشدت رایج است.
8. مشارکت کنندگان به پاسخگویی همه سؤالات وادار می‌شوند
هیچ وقت فراموش نکنید وقتی مشارکت کنندگان در نظرسنجی شما شرکت می‌کنند، ارزشمندترین چیز یعنی زمان خود را به شما اختصاص می‌دهند. بنابراین نباید آنها را تحت فشار قرار دهید. داشتن یک پرسشنامه که نیمی از سؤالات آن درست پاسخ داده شده، بهتر از پرسشنامه‌ای است که سؤالات آن با بی میلی و فقط به خاطر رسیدن به صفحه آخر پرسشنامه تکمیل شده است.
9. از سؤالات تعاملی استفاده نمی‌شود
لزومی ندارد حتماً از سؤالات متنی با ادبیات رسمی استفاده کنید. اگر خلاقیت به خرج ندهید، مطمئن باشید مشارکت کنندگان علاقه‌ای به پر کردن پرسشنامه شما پیدا نمی‌کنند. سعی کنید از لحن و ادبیاتی استفاده کنید که حالت تعاملی داشته باشد. سعی کنید از یک ویدیوی سرگرم کننده یا چند گیف اضافه کنید تا میزان تعامل نظرسنجی خود را تقویت کنید.
10. پرسشنامه بیش از حد طولانی طراحی می‌شود
یکی از مهمترین اشتباهات در طراحی پرسشنامه‌ها، بیش از حد طولانی کردن آنهاست. هیچ‌کس دوست ندارد بنشیند، و به ده‌ها سؤال طولانی پاسخ دهد. با این کار تعهد مشارکت کنندگان به پاسخگویی، و همچنین توجه آنها را از دست خواهید داد. سعی کنید سؤالات را کوتاه، جذاب و دقیق طراحی کنید. ده سؤال را هدف قرار دهید، و اگر به تعداد سؤالات بیشتری نیاز است، نهایتاً 15 سؤال.
11. پرسشنامه فاقد طراحی ظاهری زیبا و کاربر پسند است
یکی از رایج‌ترین اشتباهات در طراحی پرسشنامه‌های آنلاین، عدم توجه به زیبایی ظاهری و تجربه کاربری پرسشنامه است. پر کردن پرسشنامه به تنهایی کاری کسل کننده‌ای است، حالا تصور کنید همین پرسشنامه ظاهری غیرجذاب هم داشته باشد! دیگر در مخاطب علاقه‌ای برای تکمیل کردن آن، باقی نخواهد ماند. پس دقت کنید که به زیبایی ظاهری، ریسپانسیو بودن و رنگ بندی قالب طراحی آن دقت کنید.
سخن پایانی
به‌عنوان نکته آخر باید بگوییم که نگارش یک فرم پرسشنامه آنلاین چندان کار راحتی نیست. با توجه به اینکه اجرای طرح نظرسنجی آنلاین مستلزم صرف هزینه و زمان است، پیشنهاد می‌کنیم برای طراحی سؤالات یا حداقل کنترل صحت و کارآمدی آنها، با فردی مانند مشاور تحقیقات بازاریابی یا کارشناس ارزیابی بازار مشورت کنید، تا بهترین نتیجه را بگیرید. طراحی صحیح سؤالات، باعث می‌شود صحت بازخوردی که از مخاطبان دریافت می‌کنید، بیشتر و در نتیجه مسیر شما برای رسیدن به داده‌های موثق و قابل اتکاء هموارتر شود.